Op 9 april heeft The New England Journal of Medicine een rapport uit Noorwegen (1) online gezet over het optreden van een syndroom bestaande uit ernstige trombopenie en veneuze trombose op ongewone plaatsen (4 gevallen van ernstige hersentrombose samen met een ernstige hersenbloeding, waaraan 3 patiënten zijn bezweken) bij 5 gezondheidswerkers (van 32 tot 54 jaar) die minder dan 7-10 dagen voordien een eerste dosis van het covid-19-vaccin van Oxford-AstraZeneca hadden gekregen.
Geen enkele van die patiënten had voordien een behandeling gekregen met heparine. Alle patiënten hadden een hoge titer antistoffen tegen het complex van heparine en plaatjesfactor 4. Dat deed denken aan een variant van de door heparine geïnduceerde auto-immune trombopenie als gevolg van vaccinatie.
Op diezelfde dag werd eveneens in The New England Journal of Medicine een rapport gepubliceerd van 11 gevallen in Oostenrijk en Duitsland (2), waarin dezelfde klinische verschijnselen werden beschreven en eenzelfde etiologische hypothese werd vooropgesteld.
Een week later, op 16 april, publiceerden de Britten (3) een rapport van 23 klinisch en biologisch soortgelijke gevallen (tromboseverschijnselen, soms multipele, op ongewone plaatsen, meer bepaald meer dan 50% gevallen van veneuze trombose van de hersenen; een ernstige trombopenie met antistoffen tegen plaatjesfactor 4 bij 22 van de 23 patiënten.
De auteurs van het redactioneel commentaar (4) geven een samenvatting van die 39
gevallen. Het werd online gezet samen met het Britse artikel, dat gewaagt van een nieuw syndroom met een of meer trombosen, vooral op ongewone plaatsen (veneuze sinussen van de hersenen, vena portae, splanchnische aders, venae hepaticae) en trombopenie (mediaan aantal plaatjes circa 20.000-30.000/mm3, spreiding 10.000-100.000). Het syndroom trad 5-24 dagen na de eerste toediening van het covid-19-vaccin van Oxford-AstraZeneca op. De meeste patiënten vertoonden een hoog D-dimeergehalte en een lage fibrinogeenspiegel, wat wees op een systemische activering van de stolling. Nagenoeg alle patiënten hadden een hoge titer van antistoffen gericht tegen complexen van plaatjesfactor 4 en een polyanion (heparine heeft een polyanionische structuur).
Het syndroom is opgetreden bij gezonde mensen of mensen met een medisch stabiele ziekte. Zeer weinig patiënten hadden een voorgeschiedenis van trombose of vertoonden een protrombotische toestand. Het betrof vooral vrouwen jonger dan 50 jaar, van wie sommigen een oestrogeensubstitutietherapie of orale anticonceptiva innamen. Het is een ernstig syndroom: 40% van de patiënten is gestorven aan een ischemisch hersenletsel, een vermoedelijke bloeding of een combinatie van beide. De sterfgevallen deden zich vaak voor na het opstarten van een antistollingstherapie.
Het redactioneel commentaar eindigt met een update van het geregistreerde aantal gevallen van ongewone trombose. De meeste gevallen zouden zich hebben voorgedaan met het vaccin van Oxford-AstraZeneca, maar in feite werd die complicatie beschreven met alle bestaande covid-19-vaccins. Een geval veroorzaakt door het vaccin van Johnson & Johnson/Janssen werd op 14 april online gezet in The New England Journal of Medicine en in de papieren versie van 20 mei gepubliceerd (5). Daar vindt u ook het antwoord van de fabrikant.
Uit de cijfers blijkt ook indirect dat het risico van vaccinatie bijzonder klein is in vergelijking met het aantal sterfgevallen dat kan worden toegeschreven aan het virus. Dat wil dus zeggen dat de risico-batenverhouding van vaccinatie ontegensprekelijk goed is.
Alle aangehaalde artikelen zijn vrij toegankelijk en kunnen gratis worden gedownload op de website van The New England Journal of Medicine.
